İki yetişkinin bir araya gelip evlenmesiyle oluşan aile kurumu bireyler için büyük sorumluluk içerir. Ancak aileye bir de çocuğun eklenmesiyle sorumluluk daha da artar. Çünkü artık bireyler yalnızca karı-koca değil aynı zamanda anne-babadırlar. Bu süreçte genellikle gelişimin yalnızca çocuğa özgü olduğu düşünülür; aksine anne-babalar da önemli bir gelişim süreci içindedir. Neredeyse her ebeveyn çocuğunu iyi yetiştirmek ister ve bunun için çaba gösterir. Anne babaların çocukların tutum ve davranışları üzerinde etkili olabilmek için kullandıkları bir çok yöntem vardır. Bunlar her ne kadar aileler için farklılık gösterse de, yapılan araştırmalar anne-baba tutumlarını genel başlıklar altında toplamayı başarmıştır. Bunlardan bazıları şöyledir;

Otoriter Aile

Bu tip ailelerde görülen en yaygın davranış kural koymadır. Hayatın her alanında sayısız kurallar vardır ve çocuğun bunlara eksiksiz uyması beklenir. Katı ve sert bir disiplin vardır. En büyük korku çocuğun şımarmasıdır, bu yüzden sürekli bir kontrol söz konusudur, anne-baba çocuğu her zaman izler ve müdahale eder. Anne-baba otoritesine saygı ve itaat beklenir. Beklenen kurallara uyulmadığında çocuk sert bir şekilde eleştirilir, kimi zaman fiziksel ceza uygulanır. Çocuğa hata yapma fırsatı verilmez.

Bu tür ailelerde yetişen çocuklarda diğer ailelerde yetişenlere göre okul başarısı daha düşüktür. Çocuk yeteneklerini özgürce ortaya koyamaz. Hata yaparsa eleştirileceğini bilir, bu sebeple denemez ve başarıyı tadamaz. Hata yapma fırsatı verilmediğinden özgüveni zayıftır. Bu durum ileriki yaşlarda yaşamın zorluklarıyla baş etmede güçlük yaşamasına sebep olabilir. Böyle ailelerde büyüyen çocuklar toplum içinde genellikle ya çok bastırılmış silik, çekingen ya da baskıdan bunalmış hırçın, inatçı ve agresif tiplerdir. Bu yöntem kısa vadede çocuğu kontrol altına alsa da uzun vadede sağlıksız ve zararlıdır.

İzin Verici Aile

Bu tip aileler genellikle aşırı hoşgörülüdür. Aile içinde neredeyse hiç kural yoktur. Çocuk istediği tutum ve davranışı sergilemekte özgürdür. Anne-baba çocuğa hiç sorumluluk vermez ve rehberlik etmez. Bu durum çocuk için avantajmış gibi görülse de, uzun vadede ciddi problemlere yol açar. Bu tür ailelerde yetişen çocuklar genellikle bencil ve şımarıkdır. Sosyal hayatta uyumsuz davranışlar gösterir, bu yüzden akran ilişkileri zayıftır. Okul başarısı düşüktür, çünkü sorumluluk alamaz ve başına buyruk davranır. Hiç kontrol altına alınmadığından agresif tutumu hayat boyu sürdürebilir. Anne-babayı değil başkalarını rol-model alır.

Yok Sayan Aile

En fazla olumsuz sonuca yol açan ebeveyn tutumudur. Çeşitli sebeplerle (depresyon, madde bağımlılığı vb.)çocuğun kendi kendine büyümesi beklenir. Anne-baba çocuğun temel ihtiyaçlarını karşılamaz ve onunla duygusal bağ kurmaz. Anne-baba ya yaşam koşulları ya da cahillik sebebiyle ebeveynlik yapamaz durumdadır. Çocuğun ihtiyaçları ve beklentileri konusunda fikir sahibi değildir. Çocuk anne-babasından ne duygusal ne de fiziksel bakım alamaz. Bu tür ailelerde büyüyen çocukların genellikle özgüveni çok zayıftır ve akademik olarak başarısızdırlar. Ergenlik dönemleri zorlu geçer. Hayatlarının her döneminde davranış problemleri ve mutsuzlukla mücadele ederler. Yalnızlık hissederler ve madde bağımlılığı riski yüksektir.

Demokratik Aile

En fazla olumlu sonuca yol açan ebeveyn tutumudur. Bu tür anne-babalar çocuğun duygusal ve fiziksel ihtiyaçlarına cevap verirken kontrolü elden bırakmazlar. Disiplini şefkat ve anlayışla yoğururlar. Çocuğa sorumluluk vermekle birlikte hoşgörülü ve destekleyicidirler. Olumlu davranışları takdir eder, olumsuz davranışlar karşısında bunun neden yanlış olduğunu anlatmayı ve çocuğun duygularını anlamayı tercih ederler. Çocuklarından saygı bekler aynı zamanda onlara saygı gösterirler. Aile içinde uyulması gereken sınırları sevgi ile çizilmiş kurallar vardır ve tüm problemler bu kurallar çerçevesinde çözülür. Bu tür ailelerde yetişen çocukların genellikle özgüveni yüksektir çünkü duygu ve düşüncelerini ifade edebilme fırsatına sahiptirler. Hata yapmaktan korkmaz, akılcı davranırlar. Özgür ancak bir o kadar da aile beklentilerine bağlıdırlar. Sorumluluk bilinci geliştiğinden okulda ve hayatta başarılıdırlar. Sosyal ilişkileri gelişmiştir. En önemlisi mutludurlar. En başında bahsettiğim gibi aile içinde büyüyen ve gelişen yalnızca çocuklar değil; onlarla birlikte anne- babalardır. Kendi anne- babanızdan ve çevrenizden gördüklerinizle çıktığınız bu yolda herkes gibi sizler de hata yapabilir, zaman zaman yanlış davranabilirsiniz. Bu noktada hem kendi hatalarınız hem de çocuğunuzunkilere karşı şefkat ve anlayışla yaklaşmak ilişkinizi bir adım öne taşıyacaktır. Sevgi söz konusu olduğunda her zaman yeniden bir ilişki düzenlemek mümkündür. Hangi grupta olursanız olun, kendi sürecinizi gözden geçirmek ve akılcı bir değerlendirme yapmak için geç değil. Sevgiler, Psk.Öykü Kısacık

ETİKETLER:
  • ÖYKÜ KISACIK
  • 23 Haziran 2018
  • 2522 Okunma