Özgül Öğrenme Bozukluğu

Özgül Öğrenme Bozukluğu (ÖÖB) genetik ve çevresel etmenlerin etkileşimiyle ortaya çıkan nörogelişimsel bir bozukluktur. Beyin işleyişindeki bozukluklardan kaynaklanır. Özgül öğrenme Bozukluğu tanısı alan çocukler ve ergenler zekalarını belirli bir eğitim alanında (örn: okuma, yazılı anlatım, matematik, yabancı dil) kullanamazlar. Bir eğitim alanı ya da hepsinde genel zeka ve beceri düzeylerinin altında bir başarı gösterirler. Bu nedenle okuma, yazma, ritmik sayma, çarpım tablosunu öğrenme, işlem yapma, ayları ve günleri öğrenme, giyinip soyunma, plan yapma, zamanı uygun şekilde ayarlama gibi işlevlerde zorlanabilirler.

Tanı Kriterleri

• En az 6 aydır süren en az aşağıdakilerden birinin varlığı gerekir.

1. sözcükleri yanlış ya da yavaş ve fazla çaba göstererek okuma
2. okuduğunu anlama güçlükleri
3. sözcüklerin harflerini söyleme ve yazma güçlükleri
4. sayıları, sayılarla ilgili kuralları kavrama ya da hesaplama güçlükleri
5. Sayısal akıl yürütme güçlükleri

• Eğitsel beceriler beklenenin önemli düzeyde altındadır.
• Okul yıllarında başlar, ancak eğitimsel gereksinimler kişinin kapasitesini aşana kadar kendini göstermeyebilir.

Özgül Öğrenme Bozukluğu’nun Tipleri

• Okuma bozukluğu ile giden (Disleksi): Harfleri öğrenme, sözcükleri doğru okuma, hece oluşturma, okumayı sökme, okuma hızı ve akıcılığı ve okuduğunu anlamada sorun vardır.
• Yazılı anlatım bozukluğu ile giden (Disgrafi): Sözcüklerin harflerini doğru söyleme ve yazma, harfleri doğru yazma, dilbilgisi ve noktalama doğruluğu, yazılı anlatımın açıklığı ya da düzeninde sorun yaşarlar. Genellikle yavaş yazarlar ve yazarken çabuk yorulurlar.
• Matematik bozukluğu ile giden (Diskalkuli): Sayı algısı, aritmetik bilgilerin ezberlenmesi, doğru ve akıcı hesaplama ve sayısal akıl yürütme sorunları görülür. Genellikle sayıları tersten yazıp okurlar, işaretleri karıştırırlar ve işlemleri akıldan yapmaya çalışırlar.

Özgül Öğrenme Bozukluğu olan çocuk ve ergenlerde sıklıkla görülen belirtiler

• Yazı ödevlerini yapmak istememe
• Tahtadan ödevlerini geçirememe
• Ev ödevlerini yazmadan gelme
• Derslerin başına oturmak istememe
• Dikkatini vermeme
• Yardım almadan ders çalışmama
• Eğitimsel işleri yavaş yapma ve ödevlerin çok uzun sürmesi
• Hiç ödev yapmama

Özgül Öğrenme Bozukluğu büyük oranda yapısal bir sorun olmasına karşın bazı faktörler şiddetini arttırabilir.

• Uyaran Eksikliği
• Konuşma Bozuklukları
• Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu
• Duygusal nedenler
• Sosyokültürel ve sosyoekonomik nedenler
• İyi bir eğitim alamama

Özgül Öğrenme Bozukluğu bazı ruhsal ve gelişimsel sorunların varlığında daha sık görülür.

• Konuşma Bozuklukları
• DEHB
• Otizm belirtilerinin varlığı
• Tik Bozuklukları
• Motor Koordinasyon Sorunları
• Depresyon
• Anksiyete Bozuklukları

Hangi durumlarda Özgül Öğrenme Bozukluğu’ndan şüphelenmek gerekir?

• Zeki olduğu düşünülen çocuk koordinasyon, okuma, yazma ya da matematik alanlarında yaşına göre kendinden beklenen beceri düzeyini gösteremiyorsa
• Zeka düzeyinden beklenenden daha düşük akademik başarısı varsa

Tanısal değerlendirme

• Tanı ruhsal değerlendirme ve çocuğun akademik becerileri değerlendirilmesi ile konulur. Tanı konulurken ailelerden ve eğitimcilerden detaylı öykü almak gerekir.
• Tanıyı desteklemek için klinik desteklemek için klinik değerlendirme ölçekleri ve psikolojik testlerden faydalanılır. Tanılamada en çok kullanılan psikolojik testler Özgül öğrenme Güçlüğü Test Bataryası ve WISC-R / WISC-IV’tür.

Özgül Öğrenme Bozukluğu Tedavisi

• Özgül Öğrenme Bozukluğu tanısı ruh sağlığı uzmanları tarafından konulan bir bozukluk olmasına karşın yapılması gereken müdahaleler büyük oranda eğitim sistemi içinde olmalıdır.
• Tanı alan çocukların en fazla anlaşılmaya ve kabullenilmeye ihtiyaçları vardır. Çocuğun yaşadığı zorluklar karşısında suçlayıcı olunmamalı ve uygun tutumlar sergilenmelidir.
• Tanı alan çocuk ve ergenlerin ebeveynlerinin psikoeğitimi çok büyük önem taşır. Ebeveynlerin çocuğa karşı uygun tutumlar sergilemesi, çocuğun eğitiminde nasıl bir yol izlenmesi gerektiğini eğitimcilerden öğrenerek benzer bir yolla çocuğa evde de eğitim desteği vermeleri çocuğun öğrenmesini kolaylaştırır.
• Özgül Öğrenme Bozukluğu tanısı konulduğunda ruh sağlığı çalışanlarının önemli görevlerinden biri de çocuğun eğitimsel haklarının aileye anlatılması ve uygun özel eğitim/ kaynaştırma eğitiminden faydalandırılması için yönlendirilmeleridir.
• Çocuğun kaynaştırma eğitimi ya da özel eğitimden faydalanması için çoğunlukla sağlık kuruluşlarından tanıyı gösterir bir sağlık kurulu raporu almaları gerekmektedir.
• Özgül Öğrenme Bozukluğu eğitimi yıllara yayılan uzun bir süreçtir.
• Özgül Öğrenme Bozukluğu’na yönelik direk bir ilaç tedavisi ya da terapi yoktur. Eşlik eden sorunlara yönelik tedavi ya da terapi planlanabilir.

Özgül Öğrenme Bozukluğu ile ilgili yanlış inanışlar

• Sağlık kurulu raporunun zihinsel özür raporu olduğu
• Sağlık kurulu raporu alınırsa çocuğun damgalanacağı
• Sağlık kurulu raporlarının gelecekte işe girerken ya da askere giderken karşısına çıkacağı
• Çocuk okumayı öğrenirse Özgül Öğrenme Bozukluğu’nun geçeceği
• Sorunların çocuğun ilgisizliğinden kaynaklandığı ve dersleri severse sorunların ortadan kalkacağı
• Büyüyünce tamamen geçeceği